“น้ำประปา – ผัก – ปลา” ปลอดภัย ไม่พบสารหนูปนเปื้อน

จังหวัดเชียงรายร่วมกับกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ แถลงยืนยัน “น้ำประปา – ผัก – ปลา” ปลอดภัย ไม่พบสารหนูปนเปื้อน ตรวจโดยเครื่องมือมาตรฐานสากล (International Standard)

วันที่ 31 พฤษภาคม 2568 ณ ห้องประชุมศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ที่ 1/1 เชียงราย ตำบลนางแล อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย นายชรินทร์ ทองสุข ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย พร้อมด้วย นายแพทย์วัชรพงษ์ คำหล้า รองอธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ และ นายแพทย์เอกชัย คำลือ นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดเชียงราย ร่วมกันแถลงข่าวผลการดำเนินการเฝ้าระวังและตรวจสอบคุณภาพน้ำประปาหมู่บ้านและอาหารจากแหล่งน้ำธรรมชาติในพื้นที่ลุ่มแม่น้ำกก แม่น้ำสาย และแม่น้ำรวก ซึ่งเป็นพื้นที่เฝ้าระวังในจังหวัดเชียงราย

นายชรินทร์ ทองสุข ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย กล่าวว่า ที่ผ่านมาข้อมูลบางส่วนที่เผยแพร่ผ่านสื่อหลักและสื่อออนไลน์อาจมีความคลาดเคลื่อน โดยเฉพาะการรายงานผลตรวจจากชุดทดสอบ (Test Kit) ซึ่งไม่สามารถนำมาอ้างอิงอย่างเป็นทางการได้ เนื่องจากชุดทดสอบเหล่านี้เป็นเพียงเครื่องมือคัดกรองเบื้องต้นเท่านั้น ควรใช้ผลตรวจจากห้องปฏิบัติการที่มีมาตรฐานและได้รับการรับรอง เพื่อความถูกต้องและน่าเชื่อถือ โดยเข้าใจในความห่วงใยของทุกภาคส่วนและพี่น้องสื่อมวลชน ทั้งนี้ ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงรายเน้นย้ำ ขอให้ประชาชนเชื่อมั่นในผลการตรวจของหน่วยงานที่มีความเชี่ยวชาญ มีเครื่องมือที่ทันสมัยได้มาตรฐาน เช่น ศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ ซึ่งเป็นหน่วยงานที่มีอำนาจหน้าที่ในการตรวจวิเคราะห์สารพิษตามหลักวิชาการอย่างถูกต้อง

ด้านนายแพทย์วัชรพงษ์ คำหล้า รองอธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กล่าวถึงกรณีที่มีข่าวปัญหาการปนเปื้อนของสารหนูในแม่น้ำกก แม่น้ำสาย และแม่น้ำรวก ว่ามีค่ามากกว่ามาตรฐานที่กำหนด จึงมีข้อแนะนำให้ประชาชนงดใช้น้ำจากแม่น้ำดังกล่าวชั่วคราว และได้มอบหมายให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องลงพื้นที่เก็บตัวอย่างน้ำประปาหมู่บ้านและอาหารที่สัมผัสแม่น้ำอย่างเร่งด่วน โดยเมื่อวันที่ 8 เมษายน 2568 ได้เก็บตัวอย่างน้ำประปาหมู่บ้านที่ใช้น้ำจากแม่น้ำกกและแหล่งใกล้เคียงใน 6 อำเภอของจังหวัดเชียงราย ผลตรวจไม่พบสารหนู และเมื่อนำมาตรวจยืนยันด้วยวิธีทดสอบทางห้องปฏิบัติการ พบว่ามีสารหนูในปริมาณต่ำกว่า 0.001-0.009 มิลลิกรัมต่อลิตร ซึ่งไม่เกินค่ามาตรฐาน รวมทั้งผลการตรวจโลหะอื่น ได้แก่ แคดเมียม ตะกั่ว เหล็ก ฟลูออไรด์ คลอไรด์ ไนเตรต และแมงกานีส พบว่าผ่านเกณฑ์มาตรฐานทุกตัวอย่าง

ต่อมาเมื่อวันที่ 2 พฤษภาคม 2568 ได้ลงพื้นที่เก็บตัวอย่างน้ำประปาหมู่บ้านที่อยู่ใกล้แม่น้ำสายและแม่น้ำรวกในอำเภอแม่สายและอำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย จำนวน 6 ตัวอย่าง พบว่ามีการปนเปื้อนสารหนูในปริมาณต่ำกว่า 0.001 มิลลิกรัมต่อลิตร ซึ่งได้วางแผนเก็บตัวอย่างเพื่อตรวจเฝ้าระวังโลหะหนักอย่างต่อเนื่องตั้งแต่เดือนพฤษภาคมถึงเดือนสิงหาคม โดยจะเก็บตัวอย่างน้ำประปาหมู่บ้าน พืชผัก และปลา อย่างละไม่น้อยกว่า 19 ตัวอย่าง จำนวน 4 ครั้ง ได้แก่ ครั้งที่ 1 วันที่ 19-21 พฤษภาคม 2568 ครั้งที่ 2 วันที่ 16-18 มิถุนายน 2568 ครั้งที่ 3 วันที่ 14-16 กรกฎาคม 2568 และครั้งที่ 4 วันที่ 18-20 สิงหาคม 2568 เพื่อส่งตรวจวิเคราะห์ทางห้องปฏิบัติการ ณ สำนักคุณภาพและความปลอดภัยอาหาร และศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ที่ 1/1 เชียงราย กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ โดยใช้วิธีมาตรฐาน Standard Methods For the Examination of Water and Wastewater, 24th Edition. Washington DC: APHA Press; 2023. Part 3030, 3110: p.3-10 ด้วยเทคนิค AAS และ AOAC 2015.01 ด้วยเทคนิค ICP-MS ซึ่งมีความแม่นยำ ความจำเพาะสูง และความไวสูง ดำเนินการภายใต้ระบบคุณภาพมาตรฐานห้องปฏิบัติการ ISO/IEC 17025:2017 เพื่อสร้างความมั่นใจในผลการทดสอบ

สำหรับผลการตรวจวิเคราะห์ครั้งแรก จำนวน 80 ตัวอย่าง พบว่าน้ำประปาหมู่บ้าน 36 ตัวอย่าง ไม่เกินค่ากำหนด ส่วนพืชผัก 21 ตัวอย่าง และปลาแม่น้ำ 23 ตัวอย่าง ผลตรวจไม่พบสารหนู นอกจากนี้ผลการตรวจตะกั่วและแคดเมียมก็อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานเช่นเดียวกัน

ทั้งนี้ ในกรณีที่มีประชาชนในอำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย ใช้น้ำจากบ่อในครัวเรือนเพื่ออุปโภคและมีอาการผื่นแดงขึ้นตามตัว เมื่อวันที่ 30 พฤษภาคม 2568 เจ้าหน้าที่ได้เก็บตัวอย่างน้ำจากบ่อที่ประชาชนใช้อุปโภค เพื่อตรวจสารหนูเบื้องต้นด้วยชุดทดสอบภาคสนาม จำนวน 3 จุด ผลตรวจไม่พบสารหนูแต่อย่างใด พร้อมกันนี้ได้คัดกรองกลุ่มเสี่ยงเพิ่มเติม เก็บข้อมูลการใช้น้ำในครัวเรือน และเก็บตัวอย่างน้ำบาดาลจำนวน 6 จุด เพื่อตรวจวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการ ในวันนี้ได้เก็บตัวอย่างน้ำประปาหมู่บ้านและอาหารที่สัมผัสแม่น้ำกก แม่น้ำสาย และแม่น้ำรวก ผลการตรวจทุกจุดไม่พบค่าที่เกินมาตรฐานเช่นเดียวกัน

นายแพทย์วัชรพงษ์ รองอธิบดีฯ กล่าวเพิ่มเติมว่า วิธีการตรวจที่ใช้ในครั้งนี้เป็น Standard Methods For the Examination of Water and Wastewater ซึ่งเป็นวิธีการมาตรฐานสากลที่มีความถูกต้อง แม่นยำ และเชื่อถือได้ ได้รับการยอมรับและใช้กันอย่างแพร่หลายทั่วโลกในการวิเคราะห์สารตกค้างหรือสารปนเปื้อนในตัวอย่างต่าง ๆ

ด้านนายแพทย์เอกชัย คำลือ นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดเชียงราย กล่าวว่า สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเชียงรายยังคงดำเนินมาตรการเฝ้าระวังอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในชุมชนที่อยู่ใกล้แหล่งน้ำธรรมชาติ และขอให้ประชาชนใช้เฉพาะน้ำที่ผ่านการกรองหรือการปรับปรุงคุณภาพจากหน่วยงานที่รับผิดชอบเท่านั้น พร้อมกันนี้ได้แนะนำให้ประชาชน โดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยง เช่น เด็กเล็ก ผู้สูงอายุ และหญิงตั้งครรภ์ หากพบอาการผิดปกติ เช่น ผื่นคัน อ่อนเพลีย ปัสสาวะเปลี่ยนสี หรือมีอาการรุนแรง เช่น ชักหรือหมดสติ ควรรีบไปพบแพทย์ที่โรงพยาบาล หรือโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลใกล้บ้านทันที และขอให้ประชาชนหลีกเลี่ยงการใช้น้ำจากแหล่งที่ไม่ปลอดภัย เช่น แหล่งน้ำที่ไม่ผ่านการปรับปรุงคุณภาพ ควรใช้น้ำประปาที่ผ่านการกรองและฆ่าเชื้ออย่างเหมาะสม พร้อมทั้งติดตามข่าวสารจากหน่วยงานรัฐอย่างใกล้ชิด

ท้ายนี้ สถานการณ์การปนเปื้อนสารหนูในแม่น้ำในพื้นที่จังหวัดเชียงราย สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเชียงรายขอยืนยันว่า ขณะนี้ยังไม่พบข้อมูลที่บ่งชี้ว่ามีความเสี่ยงสูงต่อสุขภาพของประชาชน และหน่วยงานต่าง ๆ ได้ดำเนินมาตรการเฝ้าระวังอย่างเข้มข้น ประชาชนไม่ควรตื่นตระหนก แต่ควรเฝ้าระวังและปฏิบัติตามคำแนะนำของหน่วยงานสาธารณสุขอย่างเคร่งครัด ซึ่งทางจังหวัดจะรายงานผลการตรวจสอบและมาตรการเพิ่มเติมอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้เกิดความโปร่งใสและปลอดภัยแก่ทุกคนในพื้นที่ และขอยืนยันความมั่นใจในคุณภาพน้ำประปาและอาหารในพื้นที่ พร้อมเดินหน้าดำเนินการเฝ้าระวัง ป้องกัน และสร้างความมั่นใจด้านสุขภาพแก่ประชาชนอย่างใกล้ชิดและต่อเนื่อง

ช่วงท้ายของการแถลงข่าว นายชรินทร์ ทองสุข ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย ได้ฝากถึงพี่น้องประชาชนชาวเชียงรายว่า ขอให้มั่นใจ เชื่อมั่นในข้อมูลข่าวสารจากทางราชการ แม้จะยังไม่สามารถแก้ไขปัญหาที่ต้นเหตุได้ในขณะนี้ แต่ผู้ว่าฯ จะทำให้ประชาชนปลอดภัยมากที่สุด